Οι λέξεις της εβδομάδας: από την άμαξα... στο αμάξι

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός

Όσοι, συνήθως, αναφέρονται στην ιστορία του αυτοκινήτου ορίζουν ως απαρχή το 1880 (κινητήρας Otto, αν και υπήρχαν ατμοκινούμενα οχήματα από το 1772). Όμως, τα πράγματα στη ζωή δε στηρίζονται στην παρθενογέννηση. Τα πάντα, ακόμα και τα πιο ασήμαντα, είναι γρανάζια της ίδιας αεικίνητης μηχανής, που ατέρμονα δουλεύει χιλιάδες χρόνια τώρα. Γι αυτό και τα αυτοκίνητα στα τέλη του 1800 δεν είχαν μόνο την αρχιτεκτονική δομή μιας ιππήλατης άμαξας αλλά και την ορολογία, που χρησιμοποιούσαν γι αυτές (άμαξα > αμάξι)**. 24grammata.com 

Έτσι, οδηγώντας ένα αυτοκίνητο μπερλίνα (Berlina, τετράπορτο όχημα, τριών όγκων) καταλήγουμε στην ιππήλατη άμαξα berlina, που κατασκευάστηκε, το 180 αιών., στο Βερολίνο (η πόλη Berlin έδωσε το όνομα της στην άμαξα berlina). Ήταν μία υπερπολυτελής άμαξα που κατασκεύασε ο Filippo Chiese (αρχιτέκτονας του Φρειδερίκου Γουλιέλμου) για το αφεντικό του. Από τότε, όλες οι υπερπολυτελείς τετράπορτες ιππήλατες άμαξες ονομάστηκαν berlina και αργότερα κληροδότησαν το όνομα στους αντικαταστατές τους, τα αυτοκίνητα. Στη Μ. Βρετανία το ίδιο αυτοκίνητο ονομάστηκε saloon (λόγω της άνεσης του), ενώ στην Αμερική ονομάστηκε Sedan. Η λέξη sedan, αρχικά (1750), προσδιόριζε το άνετο αμαξίδιο, που ήταν προορισμένο για τους ανάπηρους ή τις γυναίκες.

Κατά τον 190 αιώνα, οι Γάλλοι με τον όρο coupè προσδιόριζαν την ιππήλατη άμαξα με «κομμένη» καρότσα (δίχως, δηλαδή, το χώρο των αποσκευών). Η λ. coupe (ελληνικής καταγωγής) παράγεται από το γαλλικό ρήμα couper: χτυπώ, κόβω < λατινικά: colpus < colaphus < ελληνικά : κόλαφος.

Cabriolet ονόμαζαν ένα ελαφρύ μόνιππο αμαξίδιο δύο θέσεων... (διαβάστε ακόμα, τι δήλωνε, αρχικά, το Station Wagon και πολλά άλλα).