ΤΟ ΟΝ ΣΥΜΠΑΝ - Αναξιμάνδρειον ή Ηρακλείτιον;

Θεοδώρου Π. Ματθαίου, συγγραφέα Περίληψις: Συζητείται η πιθανή εξέλιξις του Σύμπαντος λαμβανομένων υπ΄ όψιν των σημερινών μας γνώσεων ή υποθέσεων περί της δομής του και ερμηνεύοντας απόψεις των Αρχαίων Ελλήνων Φυσικών Φιλοσόφων (κυρίως των Αναξιμάνδρου και Ηρακλείτου). Ως προϋποθέσεις τίθενται ότι: οι εξισώσεις περί ισοδυναμίας μάζης και ενεργείας του A. Einstein έχουν ισχύ και στον χώρον του Όντος (όπως σ΄εκείνον του μη Όντος). το Σύμπαν είναι ισότροπον καθ΄ όλα τα στάδια (ή φάσεις) της εξελίξεώς του.

Εδάφιο Α:

1. Το ωρισμένον της ταχύτητος διαδόσεως της πληροφορίας και η, αΐδιος κατά τον Αναξίμανδρον, κίνησις της ύλης στο νοητόν σώμα του Όντος παραμορφώνει τον, στην πραγματικότητα (αληθώς), Ευκλείδειο Χώρο σε ό,τι κατά μίαν λογικήν ερμηνεύθηκε ως κυρτός (Ρημάννειος) Τετραδιάστατος Χωρόχρονος.

Ως αυτονόητος συνέπεια τούτου προκύπτει ότι ό,τι γίνεται αντιληπτόν ως ο Φυσικός Κόσμος είναι φαινόμενον (εις αυτό ανεπιφυλάκτως συνηγορεί και ο Α. Einstein, μαζύ με σχεδόν όλους τους συγχρόνους σοφούς) και άρα μη πραγματικόν ή αλλιώς μη υπάρχον.

Ώστε, ως εχόντων σαφή γνώσιν των παραπάνω, μας δημιουργείται η βεβαιότης ότι το Σύμπαν (ως φυσική οντότης) μπορεί να θεωρείται και, κατ' επέκτασιν, νοείται υπό δύο υποστάσεις·

• μίαν νοητήν, η οποία αναφέρθηκε πρώτη, οριζομένην ως Ον (πραγματικόν).
• μίαν αισθητήν οριζομένην ως μη Ον (φαινόμενον - αισθητόν Σύμπαν).

2. Το συνεχώς περιωρισμένον του με ταχύτητα φωτός σφαιρικώς επεκτεινομένου αισθητού τομέως του Όντος, όπως γίνεται αισθητηριακώς αντιληπτός ως το μη Ον, του οποίου ο παρατηρητής είναι το κέντρον και χάρις στον οποίον υπάρχει (Ανθρωπική Αρχή), έχει δημιουργήσει, προς τούτοις, μίαν αρκετά εκτεταμμένην επιχειρηματολογίαν με στόχον την ερμηνείαν των φαινομένων του.

Όντως, όσα περιγράφονται ως Νόμοι ή Αρχές καθώς και τα φυσικά φαινόμενα αφορούν το αισθητόν (όπως ορίσθηκε). Το Ον είναι νοητόν· μη υποκείμενον εις άμεσον εξέτασιν προβάλλεται στο επίπεδο της ιδίας μας υπάρξεως ως μη Ον.

Η ιδιαιτερότης του αυτή έχει οδηγήσει σε πλήθος παρανοήσεων.

Έτσι, έχει χαρακτηρισθή ως θείον-μεταφυσικόν (ανήκον σε τόπον μη υλικόν κατά τον Πλάτωνα, τις σχετικές πεποιθήσεις ή εσωτερικές διδασκαλίες θρησκειών αλλά και τους περισσότερους επιστήμονες) ή ως το μαθηματικόν (κατά τους υλιστές, οι οποίοι το ταυτίζουν με το άϋλον σύνολο των μαθηματικών αντικειμένων ή, αλλιώς, τις προτυπώσεις, που οδηγούν στην γένεσιν των όσων αντιλαμβάνονται ως τα όντα).

Στα παραπάνω θα πρέπει να παρατεθούν, ως διαφοροποιήσεις, οι απόψεις των:

1. Α. Einstein, ο οποίος ταυτίζει το Ον και το μη Ον.
2. Αναξιμάνδρου, ο οποίος θεωρεί ως γεννήτορα του Όντος το Άπειρον¹.
3. Αναξαγόρου, ο οποίος διδάσκει ότι ο Νούς είναι η γενεσιουργός των «πάντων» (συνόλου της περιωρισμένης στον χώρο ποσότητος Ύλης-Ενέργειας) εκδήλωσις του Θείου.
4. Ηρακλείτου (παρατίθεται τελευταία ως η προφανώς ορθή), που θεωρεί ότι δια ορισμών όπως Ον ή μη Ον περιγράφονται διακρίσεις του Υλικού (Φυσικού) Σύμπαντος.

Ο Ηράκλειτος και όλοι οι Ίωνες φιλόσοφοι (πλην, ίσως, του Αναξαγόρου) δεν ασχολούνται με το θείον ή τα πέραν του ό,τι μπορεί να γίνεται αντιληπτόν ως φυσικόν χωρίς, βεβαίως, να σημαίνει αυτό ότι ήσαν αθεϊστές.

Ενδεικτικό για αυτή τους την στάσι είναι το απόφθεγμα του Μελίσσου του Σαμίου.

«περὶ θεῶν... μή δεῖν ἀποφαίνεσθαι· μή γάρ εἶναι γνῶσιν αὐτῶν.» [για τους θεούς. δεν πρέπει να εκφέρεται γνώμη. διότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει γνώσις αυτών.]

3. Έχω την γνώμη ότι, μάλλον, θα πρέπει να συμφωνηθούν τα ακόλουθα.

• διακριτές υποστάσεις του Υλικού Σύμπαντος είναι το Ον (πραγματικόν - νοητόν) και το μη Ον (φαινόμενον-αισθητόν).
• Υπάρχει μία ουσία περιέχουσα το Ον και περιεχομένη, η οποία μπορεί να ορισθή ως ο γεννήτωρ του ή ως παραλλήλως υπάρχουσα, που, επίσης, έχει δράσιν ευοδωτικήν εις την διάδοσιν όλων των δυνάμεων (αλληλεπιδράσεων) της Ύλης.

Αυτή η ουσία νοείται ως εκτεινομένη αορίστως εκτός ορίων του Όντος και έχει περιγραφή από τους:

• Αναξίμανδρον ως το Άπειρον.
• Πλάτωνα ως το Ον.

Το Πλατωνικό Ον, όντας αγέννητον, ανώλεθρον, αθάνατον, απολύτως ομοιογενές, «κατά τά αὐτά ὂν» (αμετάβολον-ακίνητον) ταυτίζεται με το θείον. Για το Φυσικόν Σύμπαν δεν προτείνονται διακρίσεις.

Αυτή, ατυχώς, είναι η Παρμενίδιος επίδρασις στην σκέψι του μεγάλου κατά τ' άλλα φιλοσόφου.

• Αριστοτέλην ως η Πέμπτη Ουσία.
• Α. Einstein ως το Χωροχρονικόν Συνεχές.

Η επινόησις αυτή του Einstein είναι κατ' ουσίαν ένα μαθηματικό μοντέλο, το οποίον εφευρέθηκε για την περιγραφήν φαινομένων του μη Όντος· ως ανήκον σ' αυτό θα πρέπει να θεωρηθή ως μη Ον, επίσης.

-πολλούς ως το βασικόν υπόστρωμα του ό,τι μπορεί να νοηθεί ως το Συνεχές Διάμεσον.

4. Προτάχθηκαν αυτά, επειδή θεωρήθηκαν απαραίτητα για την κατανόησιν ζητημάτων και εννοιών, που θα προκύψουν κατά την ανάπτυξιν της ύλης, εν συνεχείᾳ.

Εδάφιο Β:

1. α. Ως βασική προϋπόθεσις, των όσων ενδεχομένως θα προταθούν, τίθεται ότι:

  ^2.

[η ταχύτης του φωτός]

ότι δηλ. ο συγκεκριμμένος τύπος των Maxwell-Einstein έχει ισχύν καθ' όλην την εξέλιξιν του Όντος.

Πρέπει να διευκρινισθή, ωστόσο, ότι η παράστασις αναφέρεται στο μη Ον· ο ίδιος ο εισηγητής της επισημαίνει ότι ισχύει υπό την προϋπόθεσιν ότι το εν κινήσει (υπό παρατήρησιν) σώμα κινείται μαζύ με το σύστημα αναφοράς, στο οποίο περιγράφεται.

Η εμπειρία, όμως, η οποία προκύπτει από διατάξεις, όπως οι επιταχυντές, είναι ότι πράγματι η μάζα των σωμάτων αυξάνεται αναλόγως προς την κινητικήν τους κατάστασι· τούτο ερμηνεύεται ως ότι, και αντικειμενικώς, δια παν κινούμενον σώμα ισχύει (όχι μόνον φαινομένως) εν γνώσει του παρατηρητού ή και εν αγνοίᾳ του (ειδικώς, όταν αφορά τον ίδιο).

Αυτό το τελευταίο έδωσε το κίνητρο στο παρόν. να ελεγχθούν δηλ. οι πιθανές νοητικές προεκτάσεις της αποδοχής της ισχύος του Νόμου, ο οποίος τέθηκε ως βασική προϋπόθεσις, για το σύνολον του Υλικού Σύμπαντος (Όντος και μη Όντος).

β. Βάσει μιάς θεωρήσεως προκύπτει από τα προεκτεθέντα ότι:

[υ = η ταχύτης του συστήματος αναφοράς, στα πλαίσια του οποίου το υπό παρατήρησιν σώμα είναι ισοδυνάμως ακίνητον, πρακτικώς εκφράζει την δυνατότητα κινήσεως του συγκεκριμένου συστήματος στα πλαίσια του τομέως του Όντος, όπου ο παρατηρητής ανήκει.]

[V_M = η θεωρητικώς μεγίστη ταχύτης, η οποία είναι δυνατόν να αναπτυχθή από το οποιοδήποτε υλικόν σώμα στα πλαίσια του τομέως του Όντος (ή του συστήματος αναφοράς), όπου εξετάζεται· αποδέχομαι την επικρατούσαν άποψιν, ότι V_M=C_L (ότι δηλ. η ταχύτης του φωτός είναι η, κατά τομείς, μεγίστη στον χώρο του Όντος).]

[ω = ο βαθμός ωριμάνσεως του τομέως του Όντος, εις τον οποίον αναφερόμαστε· λαμβάνει τιμές 0° - 90° (δηλ. 1≥ συνω≥0).]

γ.

[C_Ι = η ανωτάτη (αντικειμενικώς απόλυτος) ταχύτης στο Ον (πραγματικόν-νοητόν) Σύμπαν.]

Η σχέσις εκφράζει την άποψιν (γενικώς αποδεκτή), ότι η ταχύτης του φωτός είναι ανώτατον όριο για το χώρο, όπου τα υλικά σώματα ανήκουν ή εξετάζονται, και, ακόμη, ότι η ιδία δεν είναι απόλυτος (επίσης αντικειμενικώς κρινομένη) αλλά μεταβάλλεται αναλόγως προς τον βαθμόν ωριμάνσεως του τομέως.

π.χ. για ω=0°, V_M=C_L =0

Υποκειμενικώς εκτιμωμένη (μετρωμένη στον χώρο του μη Όντος) η C_L είναι, βεβαίως, σταθερά (απόλυτος) ίση προς ~300.000 km/sec, για τον λόγον ότι και τα μέτρα του υποκειμένου, όπως και το σώμα του, μεταβάλλονται αναλόγως (νοείται, εν προκειμένω, ως ο παρατηρητής). Δημιουργούνται συνθήκες κατά την εξέλιξιν του Όντος (π.χ. μελανές οπές), που αυτά τίθενται υπό αμφισβήτησιν³.

Τομείς εγγύς ορίων θα περιγραφούν, ειδικώτερα, παρακάτω.

2. Ως οριακές καταστάσεις νοούνται οι:

α. Της Υπερδιαστολής: Θα υπάρξει, όταν η ορμή της Εκρήξεως (big-bang) θα απορροφηθή πλήρως υπό της βαρύτητος και το Ον θα ακινητοποιηθή έχοντας καταλάβει άπειρον έκτασιν και εν ταυτώ αποκτήσει σχεδόν μηδενικήν πυκνότητα. Επί υπερδιαστολής ω=90° συνεπώς Όμως, αν ουδενός υλικού σώματος η κίνησις είναι δυνατή, ούτε του φωτός θα είναι (το φως διαθέτει μάζαν προστιθεμένην)· ούτε άλλης αλληλεπιδράσεως η διάδοσις θα είναι δυνατή (για τον ίδιο ακριβώς λόγο). Νοείται υπ' αυτήν την έννοιαν ότι η ενέργεια, που εγκλωβίζεται στο Ον, ούσα σταθερά αθροίζεται ως προστιθεμένη μάζα των φορέων της και εν τέλει των δομικών (στοιχειωδών) σωματίων της ύλης. Από της στιγμής που τα τελευταία θα πάψουν να αλληλεπιδρούν, θα έχουν μηδενισθή (εξαφανισθή) για τον χώρο του Όντος έχοντας επιστρέψει στην «πρώτην ή πέμπτην ουσία» (ή το άπειρον του Αναξιμάνδρου), εκ τής οποίας γεννήθηκαν κατά τον Αριστοτέλη, και μάλιστα «κατά τό χρεών». Υπάρχει, ωστόσο, και άλλη πιθανότης· προκύπτει εκ του V_M=C_L=C_I(I-συνω) ότι, για ω=90°, V_M=C_L=C_I Στην περίπτωσιν αυτή η ενέργεια του Όντος όλη διατηρείται στο σε κατάστασιν υπερδιαστολής Σύμπαν υπό μορφήν φωτός (ακτινοβολία Gamov)· το Ον άπτεται (εκπυρούται) κατά τον Ηράκλειτο.

β. Της Υπερκατακρημνίσεως. Αυτή είναι ευχερέστερα κατανοητή ως εκφράζουσα την κατάστασιν του νοητού Κοσμικού Αυγού, το οποίον έδωσε γένεσιν στο παρόν Σύμπαν κατά τους περισσοτέρους των σοφών, και οι σχετικές ερμηνείες πολύ ευκολώτερες. Επί υπερκατακρημνίσεως ω=0°· συνεπώς

υ/C_L 1 υ C_L

C_L=C_I(I-συνω) 0 και άρα υ 0, επίσης.

Πιστεύουμε, παρά ταύτα, ότι στο υπό κατακρήμνισιν Ον   (δηλ. το φώς δεσμεύεται), τηρουμένων των αναλογιών, αρκετά πριν ω=0°. Δεν υπάρχει δυνατότης αυτοβούλου κινήσεως επί Υπερκατα-κρημνίσεως (δηλ. στον νοητό χώρο του Κοσμικού Αυγού) και τούτο είναι και λογικόν και κατανοητόν. Φαίνεται ότι η διαστολή του Όντος έπεται (είναι, πιθανώς, η 2^α φάσις της εξελίξεώς του) και ότι, εάν υπήρξαν άλλες πριν, εις το οποίον ο Ηράκλειτος δεν αντιλέγει, η 1^η θα ήταν αυτή μιάς Μεγάλης Συνθλίψεως (κατακρημνίσεως). Τις απόψεις, σχετικώς, των Αναξιμάνδρου και Ηρακλείτου θα αντιπαραθέσω στην συνέχεια.

γ. Πρέπει, αν και εκ περισσού, να τονισθή εδώ ότι οι τιμές ω=0° και ω=90° απεικονίζουν όλως ακραίες καταστάσεις, που, λογικώς τουλάχιστον, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν. Φρονώ ότι αυτό αδιαμφισβητήτως ισχύει για την περίπτωσι της υπερκατακρημνίσεως. Η περίπτωσις, όμως, της υπερδιαστολής θα συζητηθή· είναι, άλλωστε, το θέμα αυτής της δημοσιεύσεως. Κοινή πεποίθησις, πάντως, είναι ότι φως στο Κοσμικό Αυγό δεν υπήρχε αλλ' αποδεσμεύθηκε κατά την πληθωρισμικήν φάσιν (ειδικώς το μέρος της εκείνο, που έπεται του big-bang). Ως Κοσμικήν Έκρηξιν νοώ την κορύφωσιν αυτής της φάσεως, η οποία θεωρώ ότι εκδηλώθηκε στο προ αυτής χρονικόν διάστημα και συνεχίσθηκε για κάποιον χρόνο μετά · δεν αφορά, προφανώς, το σύνολον της μάζης του Όντος.

Εδάφιο Γ:

Στο εδάφιο αυτό θα καταχωρηθούν διασωθείσες γνώμες των Αναξιμάνδρου και Ηρακλείτου· όπως εξαγγέλθηκε. Θα καταγραφούν, όπως διατυπώθηκαν στα πρωτότυπα κείμενα, με απόλυτον αλφαβητικήν σειράν των συγγραφέων.

Είναι, όντως, συγκλονιστικόν το με πόσην σαφήνειαν και ακρίβεια περιγράφεται από τους συγκεκριμμένους φυσικούς φιλοσόφους η πιθανή εξέλιξις του Όντος καθώς και το πόσον σύγχρονες οι έννοιες, στις οποίες αναφέρονται, είναι:

1. Ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος (6^ος π.Χ. αιών - απέθανεν λίγο μετά την 58^η Ολυμπιάδα), μαθητής του Θαλού, λέγει κατά τους:

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΝ - «εκ τοῦ ἑνός ἐνούσας τὰς ἐναντιότητας ἐγκρίνεσθαι.» [εκ του ενός, όπου συνυπάρχουν, τα αντίθετα προέρχονται.]

ΔΙΟΓΕΝΗΝ ΛΑΕΡΤΙΟΝ - «...ἀρχήν καί στοιχεῖον τὸ ἄπειρον...» [.αρχή και στοιχείον (πρωταρχική ύλη) είναι το άπειρον]

ΣΙΜΠΛΙΚΙΟΝ - «...τῶν δὲ ἓν καὶ κινούμενον καὶ ἄπειρον λεγόντων Ἀναξίμανδρος .ἀρχήν τε καὶ στοιχεῖον .τῶν ὄντων τὸ ἄπειρον .ἀποκρινομένων τῶν ἐναντίων διὰ τῆς ἀιδίου κινήσεως,...» [μεταξύ αυτών που λέγουν ότι υπάρχει αρχή, η οποία και κινείται και είναι άπειρος ο Αναξίμανδρος⁴...ότι αρχή και στοιχείον (δομική ύλη)... των όντων είναι το άπειρον ...διαχωριζομένων των αντιθέτων δια της αϊδίου κινήσεως.]

- «ἄνευ γὰρ κινήσεως οὒκ ἔστι γένεσις ἢ φθορὰ.» [.γιατί χωρίς κίνησιν δεν είναι δυνατόν να υπάρξει γένεσις η φθορά..]

- «.ἀρχὴν...(εἴρηκε) τῶν ὄντων τὸ ἄπειρον .ἐξ ὧν δὲ ἡ γένεσις ἐστὶ τοῖς οὖσι καὶ τὴν φθορὰν εἰς ταῦτα γίγνεσθαι κατὰ τὸ χρεὼν.» [.αρχήν.(έχει είπη) των όντων το άπειρον. εξ όσων δε η γένεσις στα όντα προκύπτει εις αυτά τα ίδια δια της φθοράς τους καταλήγουν (επιστρέφοντάς τα) ως χρέος τους.»

2. Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος (ήκμασε περί το 500 π.Χ. 69^η Ολυμπιάδα) λέγει κατά τους:

ΔΙΟΓΕΝΗΝ ΛΑΕΡΤΙΟΝ - «.πεπεράνθαι τε τὸ πᾶν καὶ ἕνα εἶναι κόσμον· γεννᾶσθαί τε αὐτὸν ἐκ πυρὸς καὶ πάλιν ἐκπυροῦσθαι κατά τινας περιόδους ἐναλλὰξ τὸν σύμπαντα αἰῶνα.» [..το παν (Σύμπαν) είναι πεπερασμένον και υπάρχει ένας κόσμος (μόνον)· γεννιέται δε αυτός από το πυρ και πάλιν εκπυρούται σε καθωρισμένα χρονικά διαστήματα που εναλλάσσονται αιωνίως.]

ΘΕΜΙΣΤΙΟΝ - «.φύσις δὲ (καθ' Ἡράκλειτον) κρύπτεσθαι φιλεῖ.» [.στην φύση (κατά τον Ηράκλειτον) αρέσει να μην αποκαλύπτεται.]

ΙΠΠΟΛΥΤΟΝ - «.αἰὼν παῖς ἐστὶ παίζων, πεσσεύων· παιδὸς ἡ βασιληίη⁵...» [.ο χρόνος είναι παιδί που παίζει, ρίχνοντας ζάρια· στο παιδί ανήκει η πρωτοκαθεδρία.]

Η εξέλιξις στο Ον είναι τυχαία (χαοτική).

- «.ἁρμονίη ἀφανὴς φανερῆς κρείτων.» [η κρυφή αρμονία είναι πολύ καλλιτέρα από την φανερή (αισθητή).]

- «ὁδὸς ἄνω κάτω μία καὶ ὡυτὴ.» [..ανήφορος ή κατήφορος είναι ο ίδιος δρόμος] [η οδός προς τα άνω (εκπύρωσις) και προς τα κάτω (σβέσις) είναι μία η ιδία]

Η φαινομένη εξέλιξις του Όντος είτε διαστέλλεται (εκπυρούται) είτε συστέλλεται είναι ομοία (η ιδία).

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΝ - «.κόσμον τόνδε, τὸν αὐτὸν ἁπάντων, οὔτε τις τῶν θεῶν οὔτε ἀνθρώπων ἐποίησεν, ἀλλ' ἦν ἀεὶ καὶ ἐστὶν καὶ ἔσται πῦρ ἀείζωον, ἁπτόμενον μέτρα καὶ ἀποσβεννύμενον μέτρα.» [..αυτόν τον Κόσμο, που είναι ο ίδιος για όλα τα όντα, ούτε κάποιος από τους Θεούς ούτε από τους ανθρώπους έπλασεν, αλλά ήταν πάντοτε και είναι και θα είναι πυρ αενάως αναγεννώμενον, που ανάβει και σβήνει συμφώνως με συγκεκριμμένους νόμους.]

ΣΕΞΤΟΝ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΝ - «(ὁ δὲ Ἡράκλειτος) .δυσὶν ὠργανῶσθαι ὁ ἄνθρωπος πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας γνῶσιν· αἰσθήσει τε καὶ λόγῳ, τούτων δὲ τὴν αἴσθησιν . ἄπιστον εἶναι., τὸν δὲ λόγον ὑποτίθεται κριτήριον.» [(ο δε Ηράκλειτος)... ότι δύο όργανα διαθέτει ο άνθρωπος για να γνωρίσει την αλήθεια, την αίσθησιν και τον λόγον (νόησιν), από αυτά δε η αίσθησις .άπιστος (δεν πρέπει να τυγχάνει εμπιστοσύνης) ότι είναι και ότι κριτήριον (της αληθείας) υποτίθεται ο λόγος.]

ΨΕΥΔΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΝ -«.καὶ ἐκ πάντων ἕν καὶ ἐξ' ἑνὸς πᾶντα..» [και από όλα ένα και από ένα όλα..]

Εδάφιο Δ:

Είναι, λοιπόν, το Ον Αναξιμάνδρειον ή Ηρακλείτιον;

Αν, όντως, ο τύπος του Α. Einstein, ο οποίος τέθηκε ως βασική προϋπόθεσις, έχει ισχύν στο σύνολο του Όντος θα είναι, προφανώς, Αναξιμάνδρειον. Τούτο νοείται ευθέως αλλά και ως αντίστροφος διαδικασία της περιγραφείσης στο Εδάφ. Β΄(παραπάνω)· δηλ. όπως η ενέργεια όλη, μετατρεπόμενη σε προστιθεμένην μάζα, εξαφανίζεται από το σώμα του Όντος, όταν ακινητήσει η ιδία και συνεπακολούθως οι ταχύτητες διαδόσεως των αλληλεπιδράεων μηδενισθούν, διαχεομένη στην «πρώτην ουσίαν» (ή Άπειρον ) ομοίως, κατά τον ακριβώς αντίστροφο τρόπον, γεννιέται το Σύμπαν (ή ένα Σύμπαν) από τον ίδιο Χώρο (τον Θεόν ή, απλώς, εκείνον πέραν της Ύλης, του Θεού νοουμένου εφ' όλων αυτών).

Αυτά είναι, εκ πρώτης όψεως, πολύ ελκυστικά έως και αυτονόητα Ακριβώς έτσι προκύπτει και η αντίρρησις.

Φαίνονται αυτονόητα!! Δηλ. ο συγκεκριμμένος τύπος μπορεί κατά μίαν έννοιαν να επιβεβαιούται (πιθανώς και κατά μεγίστην προσέγγισιν) και για τον χώρο του Όντος (τον πραγματικό) αλλά δεν παύει να περιγράφει φαινόμενα του μη Όντος· τούτο σημαίνει ότι, πιθανώς, υπάρχουν παράγοντες, οι οποίοι δεν μας είναι γνωστοί και οι οποίοι, ενδεχομένως, θα εμπλέκοντο ( θα συνυπολογίζοντο) σ' έναν γενικώτερον τύπο· και, ακόμη, ότι δεν είμαστε σε θέσιν να γνωρίζουμε, αν συνεχίζει να έχει ισχύν επί οριακών καταστάσεων όπως π.χ. η Υπερδιαστολή ή η Μεγάλη Σύνθλιψις (και για τον προαναφερθέντα λόγον).

Πέραν τούτων, θα ήταν ανοήτως υπεροπτικό, να πιστεύσουμε ότι κατέχουμε την απόλυτον αλήθεια.

Έτσι, το θέμα τίθεται επί παραδοχών· όπως:

• υπάρχει αρχή (χρόνος γεννήσεως)
• όσα υπόκεινται εις γεννήσεις υπόκεινται και εις φθοράς (περατούνται - αποθνήσκουν)
• το πέραν του Φυσικού δεν υπόκειται εις διερεύνησιν.

Είναι αληθές, πάντως, ότι η αισθητή τάσις στο Σύμπαν, σήμερα, είναι της επιταχύνσεως της διαστολής του· τούτο συνηγορεί εις την Αναξιμάνδρειον άποψιν αλλά έχει, οπωσδήποτε , και άλλην (ή άλλες) εξήγησιν.

Η Ηρακλείτιος άποψις εξετέθη και είναι αφ' εαυτής πολύ σαφής (δεν χρήζει ερμηνείας).

Το Ον είναι ένα, μοναδικόν, πεπερασμένον, παλλόμενον, πυρ αείζωον και για εμάς τους ανθρώπους το ίδιον και Θεός.⁶

Εδάφιο Ε:

Περαίνοντας, θα πρέπει να συμφωνήσουμε κατ' ελάχιστον στο ότι το Ον είναι εκδήλωσις της «πρώτης ουσίας», απερίγραπτος αλλ' όμως κατανοητή. Ως τοιούτον έχει, οπωσδήποτε, τέλος.⁷

Θα είναι για κάποιο διάστημα (πεπερασμένον) παλλόμενον· δεν διανύουμε δηλ. αναγκαστικώς την 1^ην φάσιν του (αυτήν της συστολής-κατακρημνίσεως) ή την τελευταίαν (της διαστολής). Πιθανώς, φθίνει με κάθε παλμόν, ώστε κάποτε θα απωλέσει την ικανότητά του να εκρήγνυνται. Και το αντίθετον, ωστόσο, δεν είναι απίθανον· ούτως ή άλλως σε σχέσιν προς το άπειρον είναι μηδενικόν.

Άλλες εκδηλώσεις της πεμπτουσίας θα υπάρξουν ή και υπάρχουν έως και άπειρες.

Εδάφιο ΣΤ:

Ως τελικόν συμπέρασμα, από τα παραπάνω, εξάγεται, κατ' εμέ, ότι:

1. Το Ον Σύμπαν έχει, κατά κάποιον τρόπο, αρχήν (εκ της «πρώτης ουσίας»). Ως προς αυτήν του την εξέλιξιν είναι, βεβαίως, Αναξιμάνδρειον. Επί αορίστως μακρόν χρονικόν διάστημα (οπωσδήποτε πεπερασμένον) θα είναι παλλόμενον, «πῦρ ἀείζωον ἁπτόμενον καὶ ἀποσβεννύμενον μέτρα»· δηλ. Ηρακλείτιον. Συνεχώς εξαντλείται· μέρος της μάζας του αποδίδεται εις το Άπειρον μετά κάθε νέαν εκρηκτικήν διαστολή τιθεμένην εκτός εμβελείας της δυνάμεως της βαρύτητος.⁸
2. Η ισχύς του συγκεκριμμένου τύπου του Α. Einstein (τουλάχιστον επί υπερδιαστολής) είναι αβεβαία.
3. Ο θάνατος θα επέλθη, όταν η μάζα, η οποία τελικώς θα συγκεντρωθή στο νοητόν του κέντρο, λόγῳ ποσότητος δεν θα έχει την δυνατότητα μιάς νέας εκρήξεως· δηλ. θα υπάρξει σώμα (υπόλειμμα)· δεν θα αποδοθή εις το Άπειρον κατά την Αναξιμάνδρειον αντίληψιν.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. Το Αναξιμάνδρειον «Άπειρον» μπορεί να ταυτισθή προς ό,τι νοείται ως η Αριστοτελική «πεμπτουσία». Η σύλληψις του Αναξογόρου, όπως εκτίθεται εν συνεχεία, αναφέρεται, προφανώς, σε μίαν από τις ιδιότητες του «Απείρου» ή «πέμπτης ουσίας», η τελευταία κατά τον Αριστοτέλη είναι πεπερασμένη (ομοίως νοείται και το «Άπειρον» του Αναξίμανδρου).

2.    · είναι η προστιθεμένη μάζα, η οποία αντιστοιχεί σε ενέργειαν

Εο (φως ή άλλης μορφής), που κατέχεται από το κινούμενον σώμα και αθροίζεται με την μάζαν του ηρεμίας ως αδρανειακή (κατά την γνώμη μου, και ως βαρεία).

3.  Η Γαλιλαϊκή Αρχή τίθεται υπό αμφισβήτησιν.

4.  Υπάρχουν άλλοι (π.χ. Πλάτων, Παρμενίδης κ.λ.) οι οποίοι θεωρούν το Ον Σύμπαν, κατ' αυτούς και Άπειρον, ως απολύτως ομοιογενές και ακίνητον, πολλαπλούν και Ένα.

5. Βασιληίη: η βασιλική οδός ή στοά μεταφορικώς, εδώ, ο κυρίαρχος τρόπος.

6.  Οι Ψυχές των ανθρώπων έχουν, κατά τον Ηράκλειτον υλικήν υπόστασιν διαχεόμενες μετά θάνατον στο Ον και ενσωματούμενες εις αυτό.

7.  Το εντυπωσιακό, όπως προκύπτει από τα γραφόμενα, είναι όχι, απλώς, ότι μάζα γεννιέται εκ της «πρώτης ουσίας» εισερχομένη εν συνεχεία εις τον εν δυνάμει αισθητόν χώρον του Όντος (όπως έχει υποστηριχθή προσφάτως) αλλά ότι το Ον γεννήθηκε εκ ταύτης· δηλ. η μάζα του ηρεμίας και μαζύ δεσμευμένες ως προστιθεμένη τοιαύτη οι δυνάμεις, προωρισμένες να ενεργοποιηθούν, όταν θα ήταν δυνατόν να υπάρξουν (η βαρύτης πρώτη και οι άλλες εν αναμονή προς αποδέσμευσιν κατά την ωρισμένην τάξιν δαπάναις της ιδίας μάζης, επίσης), γεννήθηκαν εκ του χώρου πέραν του ό,τι σήμερα νοείται ως ο φυσικός (ή όπως αλλιώς έχοντος ορισθή), όταν για λόγον και με τρόπον μη επιστητούς ένας σημαντικός τομεύς του τέθηκε σε κίνησιν.

Η κίνησης είναι καθ' αυτή η δωρεά, η θεία πνοή, η οποία γεννά την ύλην (ως συντεταγμένην τοιαύτη των στοιχειωδών σωματίων (Higg' s)) δανείζοντας, κατά τον Αναξίμανδρον, την αναγκαίαν ποσότητα, που εν καιρώ θα αποδεσμευθεί υπό την μορφήν των αλληλεπιδράσεων.

8.  Θα μπορούσε να ισχυρισθή κάποιος ότι οι τυχόν απώλειες αναπληρούνται εξελισσομένης της διαστολής, με τον τρόπο που περιγράφεται, ή και υπεραναπληρούνται, έως ότου υπάρξει μία Ηρακλείτιος ισορροπία (εν δυνάμει αθανασία).

Αυτό δυσκόλως γίνεται δεκτό γιατί αντίκειται στην παραπάνω αναφερθείσαν (ως δευτέραν) αρχήν-παραδοχήν, ότι:

- όσα υπόκεινται εις γεννήσεις υπόκεινται και εις φθοράς.

Βιβλιογραφία

1. H. DIELS - W. KRANZ «ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ» Εκδόσεις Ν. ΠΑΠΑΔΗΜΑ Αθήναι 2005.

2. ΘΕΟΔΩΡΟΥ Π. ΜΑΤΘΑΙΟΥ «Η ΚΙΝΗΣΙΣ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ» Εκδόσεις ΒΕΡΕΤΤΑΣ Αθήνα 2008.